Vaak weten mensen exact wat er met hun geld moet gebeuren na hun overlijden. Ze willen een organisatie steunen die zich inzet voor een maatschappelijk doel. Of ze vinden het belangrijk dat er wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar een bepaalde ziekte of aandoening. Wat je ook kiest, formuleer heel precies waar je geld naartoe moet.

Nalaten aan het goede doel

Wil je iets nalaten aan een of meerdere goede doelen, dan kan je niet anders dan een testament maken. Doe je dat niet, dan gaat jouw erfenis volledig naar jouw wettelijke erfgenamen. Let wel op als je reservataire erfgenamen hebt.

Zet je een goed doel in je testament, wees dan duidelijk. Vermeld zeker het ondernemingsnummer en geef bij voorkeur een tweede goede doel op. Want tussen het maken van een testament en het openvallen ervan verloopt gemiddeld 15 jaar. Dan gebeurt het wel eens dat een goed doel verhuisd is of niet meer bestaat.

Je kan kiezen voor een eigenhandig geschreven of een notarieel testament. Bij dat laatste ben je zeker dat het later ook zal worden gevonden. Een testament kan je altijd herroepen of veranderen. Zo kan je dus nog van goed doel veranderen, mocht je dat willen.

Algemeen of bijzonder legaat

Je kan een algemeen legaat in je testament opnemen. Dan zeg je: ik legateer mijn hele nalatenschap aan dit goede doel. Maar je kan ook een legaat ten algemene titel opnemen. Dan laat je een bepaald percentage van je goederen of bijvoorbeeld alle roerende of alle onroerende goederen of een deel daarvan na aan het goede doel. En dan is er nog het bijzondere legaat: dan laat je een bepaalde som geld of een precies omschreven goed na.

“Meestal zijn het mensen zonder kinderen die een goed doel opnemen in hun testament”, weet Lars Everaert van testament.be. “Maar uiteraard zijn er ook mensen met reservataire ergenamen – kinderen, kleinkinderen – die een goed doel willen opnemen in hun testament. Zelfs mensen met reservataire erfgenamen kunnen een algemeen legaat opnemen, waarbij ze alles nalaten aan het goede doel. De kinderen zijn immers niet verplicht hun reservataire deel – 50% van de nalatenschap – op te eisen. Doen ze dat wel, dan zal het goed doel slechts 50% krijgen.”

Of als ouder kan je in je testament laten opnemen: ik legateer het grootst beschikbaar deel van mijn nalatenschap waarover de wet mij toelaat te beschikken aan: naam van het goede doel + adres + ondernemingsnummer. Dan wordt er al rekening gehouden met de reserve van de kinderen.

Hoe zit het met de erfbelasting?

In het Vlaams gewest betaalt het goede doel geen erfbelasting op de som die jij nalaat, behalve als je nalaat aan een beroepsvereniging of private stichting (8,5%). De belastingvrijstelling in Vlaanderen kwam er als pasmunt voor het afschaffen van het fiscaal voordeel van het duolegaat. Deze techniek levert dus in Vlaanderen sinds juli 2021 geen fiscaal voordeel meer op voor verre erfgenamen, ook niet voor testamenten die werden opgesteld voor die datum!

Woon je in Vlaanderen en heb je vroeger een testament met duolegaat gemaakt, laat het dan zeker herbekijken bij jouw notaris. Jouw testament zal immers een heel andere uitwerking krijgen dan je beoogde of zelfs niet meer uitvoerbaar zijn. De kans is immers groot dat het goede doel meer erfbelasting zal moeten betalen dan de waarde die het ontvangt, met als gevolg daarvan dat het het legaat zal verwerpen. Dan komt het aan iemand anders toe. En de verre erfgenaam of vriend die je begunstigd had, zal veel erfbelasting betalen!

Je zou denken dat deze wetswijziging voor een daling van de legaten aan goede doelen heeft gezorgd in Vlaanderen. “Er werd inderdaad gevreesd dat goede doelen daardoor minder inkomsten zouden krijgen”, aldus Vlaams minister van financiën, Matthias Diependaele. “Maar de inkomsten uit legaten lagen voor goede doelen in 2022 bijna op hetzelfde niveau als in 2017 en 2018.”